Osmanlılar İlim ve İrfan Vakfı Umumî Merkezi Binası

Üsküdar’ın Doğancılar semtinde bugün Nasûhî Mehmed Efendi olarak bilinen caminin arka kısmında bulunan vakıf binamız Nasûhî Tekkesi’nin Selâmlık kısmıdır. Selâmlık, tekkelerde tarikata intisab etmiş olanların faaliyetlerini gerçekleştirdiği ve gelen misafirlerin ağırlanıp ihtiyaçlarının karşılandığı bölümleri ihtiva eden yapıdır.

Vakfımızın Haremlik Kısmının Yıkılmadan Evvelki Resmi

Mezarlık, Türbe, Tevhidhâne, Selâmlık ve Haremlik (Şeyh Konağı) kısımlarından oluşan vakıf külliyesinin üç veya iki katlı olduğu ifade edilen haremlik kısmı günümüze ulaşmamıştır. Tevhidhânesi ise bugün cami olarak kullanılmaktadır. Türbe ve mezarlık ise Nasûhî Efendi’nin vefatı ile ortaya çıkmış, kendisi, aile efradı, müridleri ve bazı devlet adamlarının medfun bulunduğu alandır.

Tekkenin inşasına Sadrazam Damad Hasan Paşa tarafından başlanmış fakat paşanın maddi gücü yetmediğinden inşaat Halvetîyye-Şabanîyye’nin Nasûhîyye kolunun pîri/kurucusu olan Nasûhî Mehmed Efendi’nin masrafları ödemesi ile 1688 yılında tamamlanmıştır. Tekke, Kadir Gecesi’ne tesadüf eden 25 Temmuz 1688’de hizmete açılmıştır.

Tekkenin binaları ilk olarak ahşap inşa edilmiş fakat Üsküdar yangınları sebebiyle tahrip olmuş ve 1849 yılında Sultan Abdülmecid tarafından türbe ile birlikte tamir ettirilmiştir.

Sultan Abdülaziz devrinde Ebûbekir Rüstem Paşa tarafından 1863’te Tevhidhâne kısmı taş ve tuğla ile yeniden inşa edilirken ahşap olan Selâmlık ve Haremlik kısmı olduğu gibi korunmuştur.

1900 yılında Selâmlık olarak kullanılan ahşap iki katlı kısım yıktırılmış ve bina, dönemin mimarî telakkisini aksettiren neo-klasik tarzda inşa edilmiştir.

30 Kasım 1925’te “Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Kapatılmasına ve Türbedarlıklarla Birtakım Unvanların Yasaklanmasına ve Kaldırılmasına İlişkin Yasa” başlıklı ve 667 sayılı yasanın çıkartılmasından sonra Tevhidhâne olarak kullanılan kısım bugünkü Nasûhî Mehmed Efendi camisine dönüştürülmüş ve Nasûhî Mehmed Efendi’nin aile efradı Selâmlık kısmına yerleştirilmiştir. Haremlik kısmı ise 1930’lu yıllara kadar ayakta kalmış ve daha sonra yıktırılmıştır. Türbe ise 1925 sonrası uzun bir süre ziyarete kapalı kalmıştır.

1960 yılında Selâmlık binası aslına uygun olarak restore edilmiştir. Dönemin Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 8.1.1971 tarihli ve 5684 sayılı genel kararı ile vakıf binamızın da içerisinde bulunduğu külliye korunması gerek eski eser olarak tescil edilmiştir.

1995 yılından evvel maksadı dışında kullanılmak üzere satılması planlanan Selâmlık kısmı aynı yıl Üstad Kadir Mısıroğlu tarafından Osmanlılar İlim ve İrfan Vakfı Umumî Merkezi olması gayesiyle Nasûhî ailesinden satın alınmış ve tamir ettirilmiştir.

1995’ten evvel harab bir vaziyette olup tamir ve muhafazası için mimarî rapor hazırlanan vakıf binamız, Üstad Kadir Mısıroğlu’nun teşebbüsleri ile ihya edilmiş ve o tarihten bu yana bir câzibe merkezi olmuştur. 5 Mayıs 2019’da ebediyete uğurladığımız Üstad Kadir Mısıroğlu’nun kabri de Nasûhî Mehmed Efendi Camiinin haziresinde bulunmaktadır. 2022 yılı itibariyle, vakfımız âlem-i İslâm’a ve ümmete daha iyi hizmet edebilmek adına restorasyona girmiştir.

Üstad Kadir Mısıroğlu tarafından vakıf binasının ilk satın alındığı zamanki halinden birkaç fotoğraf.